Gai cột sống bẩm sinh biểu hiện và cách điều trị

Gai cột sống bẩm sinh biểu hiện và cách điều trị

Gai đôi cột sống là cụm từ được dịch từ chữ spina bifida, theo tiếng latin nó có nghĩa là cột sống bị tách đôi (split spine). Đây là một dạng dị tật bẩm sinh (gai cột sống bẩm sinh) được hình thành ngay trong thời kì mang thai do ống thần kinh trong bào thai (neural tube) và phần xương sống nằm phía trên của phần dây sống không được đóng lại hoàn toàn.

Gai đôi cột sống bẩm sinh có thể được phát hiện thông qua các khe hở trên cột sống bằng hình chụp X-quang, trường hợp thường gặp nhất là gai đôi cột sống ở vùng thắt lưng. Trên các bản phim chụp của những người bị gai đôi cột sống, ta sẽ thấy gai sau của cột sống bị tách đôi chứ không dính liền với nhau và tạo ra một khe hở ở giữa, phần hở này thực ra là do hệ thống tổ chức sụn xơ không được cốt hoá nên không thể cản quang. Cũng vì nguyên nhân này mà bệnh được gọi là gai cột sống đôi hoặc gai đôi cột sống.

Hình ảnh gai đôi cột sống bằng phim chụp X-quang 

Một cách hình dung khác để mọi người có thể hiểu được rõ hơn vấn đề: phần dây sống (spinal cord) được hình thành khi có 1 tấm thần kinh được cuộn tròn lại như chúng ta cuốn bánh tráng vậy. Tuy nhiên vì cuốn không tốt cuốn nên cuốn bị hở, phần xương bao bên ngoài cũng tương tự như vậy nên tất nhiên cột sống sẽ không được đóng kín. Điều này gây ra sự thoát vị màng não (meningocele) tức là màng bao quanh dây sống bị lòi ra ngoài theo chỗ hở này.

Về cơ bản, gai đôi cột sống bẩm sinh được chia làm ba loại: gai đôi cột sống ẩn (spina bifida occulta), gai đôi có nang (spina bifida cystica) và thoát vị màng não (meningocele). Vị trí mà bệnh thường hay bắt gặp nhất là ở vùng thắt lưng và vùng xương cùng. Trong 3 dạng kể trên thì gai đôi có nang là dạng nguy hiểm nhất vì nó dẫn đến mất chức năng ở 1 phần cơ thể của người bệnh và cho dù có tiến hành phẫu thuật đóng chỗ hở lại thì cũng không thể cải thiện hoàn toàn chức năng của dây sống.

Tỉ lệ bị gai đôi cột sống hiện tại ở mức tương đối cao, sẽ có khoảng 1-2 trẻ sơ sinh mắc phải chứng bệnh này trên 1000 trẻ được sinh ra. Tuỳ theo chủng tộc và vùng địa lý mà tỷ lệ này có sự thay đổi khác nhau.

Gai cột sống bẩm sinh ở trẻ sơ sinh

Theo sự tính toán của các nhà chuyên môn thì tỉ lệ bị gai cột sống bẩm sinh ở bào thai có thể giảm tới 70% nếu người mẹ được cho uống bổ sung acid folic trước khi mang thai.

Triệu chứng của bệnh gai đôi cột sống bẩm sinh

Biểu hiện của bệnh gai cột sống bẩm sinh tuỳ thuộc mức độ nặng nhẹ của bệnh mà các bệnh nhân gặp phải. Trong trường hợp nặng nhất thì bệnh nhân có thể bị liệt hay mất cảm giác các chi, không thể kiểm soát được hoạt động của đường ruột và bàng quang, vẹo cột sống.

Trường hợp nhẹ hơn hay còn gọi là loại ẩn, ở loại này chỉ có phần xương không được đóng kín, lỗ cột sống cũng nhỏ nên dây sống không trồi ra ngoài được. Đây cũng là lý do nhiều người được chẩn đoán gai cột sống bẩm sinh nhưng không thấy cảm thấy dấu hiệu nào của bệnh.

Ngoài ra, một số người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng thần kinh ở chân và bàng quang, điều này được lý giải là trong quá trình phát triển cột sống, dây sống bị kẹt bên dưới phần cột sống bị hở.

Điều trị gai đôi cột sống bẩm sinh

Theo ước tính, khoảng 10-12% dân số bị gai đôi cột sống nhưng đa số không đi kèm với các biểu hiện lâm sàng và không gây ảnh hưởng nhiều đến vận động. Chỉ trong một số trường hợp nhất định, nó mới gây vẹo cột sống và đau.

Gai đôi cột sống chỉ thực sự được coi là bệnh lý khi có thoát vị màng não qua lỗ hở, nhưng đây là trường hợp khá hiếm gặp. Vì vậy đôi khi người bệnh bị đau thắt lưng do nguyên nhân khác nhưng quá trình chẩn đoán lại bị gai đôi cột sống làm lạc hướng.

Một nghiên cứu được tiến hành đã chỉ ra rằng trong số những bệnh nhân bị đau cột sống, nếu có thêm gai đôi thì sẽ nặng hơn, một nghiên cứu khác lại cho thấy gai đôi có thúc đẩy chuyện bị thoát vị đĩa đệm. Tuy nhiên không phải tất cả những người bị gai đôi là bị đau lưng và thoát vị đĩa đệm.

Đối với những bệnh nhân gai cột sống thì cách điều trị tốt nhất là các phương pháp bảo tồn, nhiều người sẽ muốn tiến hành phẫu thuật để trị dứt điểm nhưng rủi ro mang lại và chi phí phải bỏ ra sẽ không hề rẻ chút nào. Cần nghỉ ngơi và bất động khi đau nhiều, có thể dùng thêm các thuốc giảm đau không chứa steroid như Aspirin, Voltarel, Profenid, Alaxan…

Việc kết hợp với các phương pháp vật lý trị liệu sẽ giúp ích cho người bị gai cột sống bẩm sinh như hồng ngoại, sóng ngắn, chườm nóng xoa bóp, châm cứu, bấm huyệt… Bên cạnh đó, các bài tập vận động phù hợp ở vùng cơ lưng như yoga hoặc bơi lội nhẹ nhằm mục đích để làm giãn các cơ cạnh cột sống, chống co cơ và giảm đau gai cột sống đáng kể

Vật lý trị liệu giúp hỗ trợ điều trị gai cột sống

Chế độ ăn uống cần đảm bảo hạn chế tối đa sử dụng các loại chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, các thức ăn chứa nhiều mỡ. Tăng cường vitamin D và canxi qua các loại trái cây, rau xanh và sữa.

Nếu cần tìm đến một vị thuốc Đông Y có khả năng hỗ trợ rất tốt cho việc điều trị gai cột sống bẩm sinh, các bệnh nhân có thể tham khảo và cân nhắc sử dụng sản phẩm Toạ Cốt Thống. Đây là phương thuốc được bào chế nên từ những loại dược thảo thượng phẩm, đã được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chứng nhận nhờ công dụng hiệu quả và an toàn có mà nó mang lại.

 Biểu hiện, Cách phòng ngừa và giảm đau Gai Cột Sống