Y văn cổ truyền không có từ ngữ “ Tai biến mạch máu não”. Đông y học xếp bệnh tai biến mạch máu não vào chứng “Trúng phong”
Trúng phong được phân loại tùy thuộc vào tình trạng thực hay hư, nông hay sâu, ngọn hay gốc của bệnh mà đặt tên.
– Nếu liệt bán thân mà không hôn mê thì gọi là “Trúng phong kinh lạc”
– Nếu liệt bán thân có kèm theo hôn mê thì gọi là “Trúng phong tạng phủ”
– Nếu hôn mê mà cơ bắp co cứng thì gọi làchứng “Thoát thuộc hư”
Theo Đông y, nguyên nhân gây chứng trúng phong do 3 tạng Can-Thận-Tâm suy yếu khiên cho âm hư sinh phong, sinh đàm, hảo thịnh. Khi phong đàm hiệp với can hỏa nội động thì gây bế tắc, co giật, hôn mê. Sau đây là biện chứng luận trị một số trường hợp tiêu biểu:
1/ Trúng phong kinh lạc
Méo mặt là một biến chứng nhẹ của tai biến mạch máu não
Triệu chứng: Liệt mặt, liệt bán thân, lưỡi lệch về phía không bị liệt, chóng mặt, hoa mắt, mất ý thức, mạch di huyền – tế – sác. Đây là thể bệnh di Can Thận âm hư, hỏa vượng, thường gặp ở những người bị cao huyết áo hay vữa động mạch. Nếu chân tay co quắp, miệng dùi bọt, lưỡi cứng khó phát âm và mạch đi phù hoạt hay truyền hoạt thì bệnh thuộc chứng phong đàm, thường gặp ở những người bị cao huyết áp lại kèm theo Cholesterol cao hơn chỉ số 199mg/dl.
Pháp trị: Tư âm. Bình can tiềm dương, trừ đàm, thông lạc, khai khiếu.
Bài thuốc: Linh dương giác thang gia giảm:
Công thức:
Linh dương giác phấn 04g (hòa thuốc uống)
Quy bản 12g
Sinh Bạch thược 18g
Thạch quyết minh 20g
Câu đằng 15g
Sinh địa 15g
Bạch cúc hoa 10g
Thảo quyết minh (sao) 10g
Chế Nam tinh 10g
Thuyền thoái 06g
Thạch xương bồ 06g
Cam thảo 06g
Địa long 12g
Kê huyết đằng 16g
Thiên ma 12g
Bạch cương tằm 12g
Tang ký sinh 16g
Ngưu tất 12g
Sắc uống ngày 1 thang
Xuống đất bất tỉnh nhân sự, trong họng có tiếng đờm rít, 2 bàn tay nắm chặt, được chở ngay vào bệnh viện cấp cứu. Theo hồ sơ bệnh viện, được biết bệnh nhân thuộc dạng báo mập, sắc mặt đỏm hai hàm răng nghiến chặt, đồng tử co hẹp, mắt mũi miệng đều bị méo lệch, huyết áp 220/130mmHg, mạch đi huyền thực.
Trước hết, dùng khoa châm cứu để cấp cứu. Châm thập tuyên (10 đầu ngón tay) nặn máu. Tiếp theo, Châm bình bổ bình tả các huyệt Hợp cốc, Thái xung, Khúc trì, Phong long, Tâm âm giao, Nhân trung Lưu kim 10 phút, bệnh nhân kêu ú ớ. Lưu kim 20 phút, bệnh nhân tự nhả 2 hàm răng và buông thỏng nắm tay. Cho uống bài thuốc trên, kết hợp với châm cứu trong 4 ngày thì bệnh nhân tỉnh táo, mắt mở nhắm khá tốt, miệng bớt méo lệch, nuốt được thức ăn. Tiếp tục trị 20 ngày , huyết áp xuống 145/90mmhg, tay liệt đã cầm được chén cơm, chân liệt có thể co duỗi và tập đi vài bước.
Để củng cố hiệu lực bài thuốc cho thời kỳ điều trị di chứng tai biên mạch máu não, bỏ vị Nam tinh, Thuyền thoái, Thạch xương bồ, Quy bản; gia thêm Hòe giác, Xuyên Ngưư tất, Độc hoạtm Uy linh tiên với liều lượng thích hợp. Kết quả khá mỹ mãn.
2/ Trung phong tạng phủ
Rối loạn ngôn ngữ do tai biến mạch máu não
Tai biến máu não có kèm hôn mê được chia làm 2 loại.
Chứng bế: Là thể liệt cứng do 2 tạng Tâm Can dương thịnh:
Triệu chứng: Hai bàn tay cứng, răng nghiến chặt, cơ thể co quắp, mắt đỏ, người nóng, trong họng có tiếng đàm rít khò khè, mạch đi hoạt dác hữu lực.
Pháp trị: Khu phong, thanh hỏa, tiêu đàm, khai khiếu.
Bài thuốc “Linh dương câu đằng thang gia giảm”
Câu đằng 16g
Trúc lịch 80ml
Chế bán hạ 08g
Chế nam tinh 08g
Uất kim 08g
Thiên trúc hoàng 08g
Hoàng liên 04g
Xuyên bối mẫu 6g (bột, hòa uống)
Bắc sa sâm 12g
Thạch xương bồ 6g
Thạch quyết minh 30g
Thảo quyết minh 18g
Thích tật lê 18g
Hoạt thạch 50g
Hàn thủy thạch 30g
Sắc uống 1 thang/ngày
Chứng thoát: Là thể liệt mềm nhũn, do 2 tạng Tâm thận lưỡng hư.
Triệu chứng: Hôn mê, mắt nhắm nghiền, miệng há, chân tay mềm nhũn, tiêu tiểu bất cấm, xuất hạn mồ hôi đầm đìa, mặt trắng bệch, tứ chi lạnh, mạch đi trầm tế muốn tuyệt. Đây là chứng nguy.
Pháp trị: Hồi âm, hồi dương, cứu thoát
Bài thuốc: “Khởi mê đơn gia giảm”
Công thức
Nhân sâm 20g
Chế bán hạ 20g
Thạch xương bồ 8g
Thỏ ty tử 40g
Phục linh 12g
Tạo giác (nướng chín) 12g
Gừng 4g
Cam thảo 1g
Thục phụ tử 4g
Nhục quế 4g
Ngô thù du 4g
Bạch giới tử 4g
Bạch truật 20g
Ngũ vị tử 4g
Sắc uống ngày 1 thang
3/ Bán thân bất toại (liệt nửa người)
Liệt nửa người, biến chứng nặng nhất của tai biến mạch máu não
Bệnh “bán thân bất toại”, méo mồm, xếch mắt, nên nhắm vào hai tạng phủ “Tâm và vị” mà điều lý. Bởi tâm chủ về khí thiên chân, là “bản” là gốc của thần cơ khai phát. Vị (dạ dày) chủ về phủ, về kho chứa đồ ăn, là “tiêu” là ngọn của khí thiên chân.
Khi tiêu với bản mà cùng sung túc thì chân khí 2 nơi Đản trung (trước ngực) và Khí thải (vùng bụng) cũng được tràn đầy, phân bố đi khắp ngũ tạng, lục phủ, tam tiêu, không đâu là không tới.
Nếu tiêu với bản cùng mất cả thì chân khí không sao tới được huyệt Khí hải, làm cho kinh mạch thiên khô 9khô héo, lệch lạc) sinh ra méo mồm, xếch mắt, không tới được ngũ tạng thì sinh ra câm.
Pháp trị nên dùng “Hoàng kỳ dưỡng huyết thang” là đúng lý. Chớ nên dùng xuyên ô, Phụ tử, Khương hoạt cho uống chỉ làm khô vinh huyết, háo vệ khí, bệnh nhân sẽ chết. Cái chết ấy là do thầy thuốc giết người.
Phương hoàng kỳ dưỡng huyết thang gồm:
Nhân sâm 15-20g
Đương qui 15-20g
Bạch truật (sao) 15-20g
Sinh Hoàng kỳ 30-40g
Sinh Bán hạ 09-12g
Cát căn 09-12g
Hồng hoa 06-08g
Cam thảo 03-04g
Quế chi 05-06g
Đại táo 02 quả
Gừng tươi 03 lát
Đổ 4 chén nước nấu lấy 1 chén, chia uống 2 lần. Uống liên tục nhiều ngày bệnh nào cũng khỏi, bất tất phải thay đổi.
Đây là tổng hợp những bài thuốc Đông y từ các danh y nổi tiếng dùng trong điều trị tai biến mạch máu não. HoaDaVietNam hy vọng với những chia sẻ trên sẽ giúp bạn có thêm những kiến thúc để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.
Theo HoaDaVietNam