Chứng “Tọa Cốt Phong” và cách chữa trị trong y học cổ truyền

Tọa Cốt Phong là một trong những bệnh danh của chứng đau dây thần kinh tọa. Trong Y học cổ truyền, bệnh này được liệt vào chứng Tý hoặc Thống, còn được gọi với một số tên khác như: tọa Điển phong, Yêu cước thống, Tọa Cốt Thống.

Nguyên nhân của Tọa Cốt Phong

Đau thần dây kinh tọa có nguyên nhân rất phong phú: Có thể do nhiễm trùng, hàn thấp xâm nhập, hoặc các vấn đề bệnh lý cột sống như thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm thắt lưng (L5, S1)….Trong các nguyên nhân trên, thoát vị đĩa đệm hay gặp nhất chiếm đến trên dưới 75% các trường hợp bệnh.

Lý giải theo Đông y, Đau dây thần kinh tọa là chứng tý. Tý là bế tắc, kinh mạch bị ngoại tà bao gồm: phong, thấp, hàn xâm phạm, dẫn đến khí huyết không thể lưu thông, kinh mạch bị trở trệ, gây ra chứng tê bì ở cân cốt, cơ nhục, khớp xương. Nặng hơn có thể dẫn đến khó vận động, co duỗi có khăn.

Các thể lâm sàng của chứng Tọa Cốt Phong và cách chữa trị

Đau dây thần kinh tọa do hàn thấp

• Triệu chứng bệnh:

Đau tại chỗ: Cơ thể bị nhiễm lạnh dẫn đến đau. Con đau xuất phát từ thắt lưng hoặc mông, lan xuống chân gây đi lại khó khăn, đau trở năng khi lạnh hơn, có điểm đau khu trú. Lúc này, chưa có teo cơ.

Toàn thân: Cảm giác cơ thể sợ gió, sợ lạnh. Tay chân lạnh, chân bên bị bệnh thường lạnh hơn chân bình thường, tiểu tiện trong, đại tiện bình thường. Xem thấy rêu lưỡi trắng móng, mạch phù hoặc phù khẩn.

• Cách chữa Tọa Cốt Phong do hàn thấp

Khu phong tán hàn trừ thấp, thông kinh hoạt lạc bằng cách dùng thuốc, châm cứu.

Bài thuốc Can khương thương truật linh phụ thang: Cam thảo 6g, Tế tân 6g, Phụ tử chế 4g, quế chi 8g, Can khương 4g, Thương truật 12g, Bạch Linh 12g, Bạch chỉ 12g, Xuyên kh7ung 10g.

Cách dùng: Dùng theo phương pháp sắc uống, mỗi ngày dùng đều đặn 1 thang.

Bài thuốc Đại tần giao thang: Trần bì 8g, Tế tân 6g, Bạch linh 12g, Thục địa 10g, Sinh địa 12g, bạch truật 12g, Độc hoạt 12g, Đương quy 12g, Xuyên khung 8g, Phòng phong 12g, Cam thảo 8g, Khương hoạt 12g, Bạch thược 12g, Tần giao 12g.

Cách dùng: Tán nhỏ, vò thành viên hoàn, mỗi ngày dùng 12g. Hoặc có thể sắc uống mỗi ngày 1 thang đều đặn.

Châm cứu chữa Tọa Cốt Phong

• Nếu đau theo kinh bàng quang: Ôn điện châm các huyệt. Giáp tích L4-5, L5-S1, Đại trường du, Thượng lieu, Thận du, Dương quang, Thừa phù, Trật biên, Ân môn, Thừa sơn, Côn lôn, Ủy trung.
• Nếu đau theo đường kinh đởm: Ôn điện châm các huyệt. Giáp tích L4-5, L5-S1, Giải khê, huyền trung, lăng truyền, phong thị, hoàn khiêu, thượng liêu, Thận du, Đại trường du. Nếu đau mặt sau đùi, châm thêm Ân môn, Thừa phù. Nếu đau ngón cái nhiều thì châm thêm Hành gian, Thái xung.
• Nhĩ châm thêm vùng dây thần kinh tọa.
• Thủy châm vào các huyệt trên Vitamin B12.

 Cách chữa Tọa Cốt Phong do thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm gây chèn ép

Theo y học cổ truyền, chứng này được cho là phong hàn thấp kết hợp với Can thận hư.

• Triệu chứng đau dây thần kinh tọa:

Cơn đau xuất phát từ vùng thắt lưng, qua đùi xuống chân theo đường đi của dây thần kinh tọa. Đau kèm theo cảm giác tê bì, nặng nề, có thể gây teo cơ, bệnh thường kéo dài và thường tái đi tái lại nhiều lần.

Các triệu chứng toàn thân: Ăn không ngon, không không yên, chất lưỡi nhợt bệu, rêu lưỡi nhớt và trắng dầy, mạch trầm nhược hoặc nhu hoãn.

• Cách chữa Tọa Cốt Phong:

Hoạt huyết, bồi bổ can thận. Khu phong tán hàn trừ thấp. Nếu cơ có dấu hiệu theo thì gia thêm các vị thuốc bổ khí huyết.

Bài thuốc “Độc hoạt tang ký sinh thang gia giảm”: Đại táo 12g, Thục địa 12g, Bạch thược 12g, Quế chi 8g, Đẳng sâm 12g, Đỗ trọng 12g, Ngưu tất 16g, Trần bì 8g, Cam thảo 6g, Đương quy 12g, Phục linh 12g, Tế tân 6g, Tang ký sinh 12g, Phòng phong 10g, Độc Hoạt 12g.

Cách dùng: Dùng theo cách sắc uống mỗi ngày 1 thang đều đặn. Khi đã hết đau, tiếp tục ngâm thang thuốc với 2 lít rượu, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20ml, kiên trì uống từ 3 – 6 tháng, bệnh sẽ dứt.

Phương pháp châm cứu chữa bệnh như trên.

Đau thần kinh tọa đo chấn thương Đột Ngột

Triệu chứng Tọa Cốt Phong trong trường hợp này: Đau dữ dội tại một điểm cột sống thắt lưng, cơn đau xảy ra đột ngột, chất lưỡi đỏ tím, ứ huyết theo điểm, rêu lưỡi trắng hoặc vàng, mạch sáp.

Cách chữa trị: Thông kinh lạc, hành khí hoạt huyết khứ ứ.

Bài thuốc chữa trị:

Tứ vật đào hồng gia vị: Sinh địa 12g, đào nhân 8g, Xích thược 12g, hồng hoa 8g, quy vĩ 12g, ngưu tất 12g, uất kim 8g, cam thảo 6g, xuyên khung 12g, đan sâm 12g, kê huyết đằng 10g, trần bì 8g.

Cách dùng: Săc uống mỗi ngày 1 thang đều đặn.

Phương pháp châm cứu: Điện châm các huyệt như trên, châm thêm huyết hải.

Tọa cốt phong hay Đau dây thần kinh tọa cơ năng điều trị hiệu quả hơn bằng phương pháp y học cổ truyền. Các trường hợp đau Tọa cốt phong do thực thể kết quả hạn chế để điều trị hiệu quả hơn cần kết hợp chữa trị theo y học hiện đại.